K. Brzoza: Fundacja Rodzinna – stabilizacja przez pokolenia

W dniu 22 maja 2023 r. weszły w życie przepisy dotyczące nowej instytucji prawno-organizacyjnej, jaką jest fundacja rodzinna.

Polski ustawodawca, w ślad za innymi państwami europejskimi zdecydował się wyjść naprzeciw przedsiębiorcom, którzy dotychczas – mimo uchwalenia ustawy o zarządzie sukcesyjnym – stawali prędzej czy później przed decyzją, w jaki sposób i czy w ogóle przekazać prowadzenie działalności gospodarczej innym członkom rodziny. Częstą konsekwencją tego typu problemów było przekazywanie przedsiębiorstwa w formie darowizny albo spadku jednak to nie zapewnia ciągłości przedsiębiorstwa, które w wyobrażeniu założycieli, często miało być biznesem rodzinnym.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (dalej jako: u.fr.) - fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna to przede wszystkim nieznane wcześniej narzędzie skutecznego kontynuowania biznesowej tradycji rodzinnej oraz optymalizacji podatkowej. Ustawa przewiduje brak opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych wypłat realizowanych na rzecz beneficjentów fundacji, nadto zakładają odroczony podatek dochodowy od osób prawnych od niektórych dochodów fundacji.

Fundacja rodzinna będzie mogła prowadzić działalność polegającą na: zbywaniu mienia, którego jest posiadaczem lub właścicielem (pod warunkiem, że mienie nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia), najmie, dzierżawie lub udostępnianiu na innej podstawie mienia, którego jest posiadaczem lub właścicielem, przystępowaniu i uczestnictwie w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach, obrocie papierami wartościowymi i innymi instrumentami finansowymi, udzielaniu wybranym podmiotom pożyczek, obrocie zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej, w tym wypłat świadczeń beneficjentowi lub prowadzeniu przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

Fundator

Zgodnie z art. 11 u.fr. fundatorem będzie mogła zostać osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych i która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie (w formie aktu notarialnego). Ze względu na obowiązujące zasady sporządzania testamentów, fundacja rodzinna ustanawiana w testamencie będzie mogła mieć tylko jednego fundatora.

Fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego, nie niższej niż 100 000 zł.

Beneficjent

Beneficjentem fundacji rodzinnej będzie mogła zostać:

  • osoba fizyczna - z dochodów i majątku fundacji rodzinnej będzie można finansować np. koszty utrzymania, kształcenia lub leczenia beneficjentów;
  • organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego - z dochodów i majątku fundacji rodzinnej będzie można finansować cele statutowe organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego.

Co istotne – beneficjentem nie musi być wyłącznie rodzina, fundator może ustanowić beneficjentem każdą osobę fizyczną wedle własnego uznania i wyboru. Beneficjentem może być także fundator.

Do największych zalet fundacji rodzinnej należą:

  • możliwość zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę (fundatora) bez utraty dochodów i konieczności zamykania przedsiębiorstwa
  • finansowe zabezpieczenie członków rodziny (beneficjentów) – którym będą wypłacane świadczenia na zaspokojenie bieżących potrzeb rodzinnych takich jak edukacja, opieka medyczna, inwestycje
  • odseparowanie kwestii rodzinnych, z którymi wiążą się często emocje od aktywności gospodarczej
  • ochrona majątku i mienia, efektywne zarządzanie majątkiem i inwestowanie – zwielokrotnienie tego majątku
  • skuteczna sukcesja wielopokoleniowa
  • optymalizacja podatkowa
  • brak składki zdrowotnej od świadczenia wypłacanego na rzecz beneficjentów
  • zmiana przepisów spadkowych odnoszących się do zachowku - na potrzeby obliczania zachowku nie dolicza się do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, chyba że fundacja rodzinna jest spadkobiercą, dopuszczalność zrzeczenia się zachowku przez osoby uprawnione.

Opodatkowanie fundacji rodzinnej – najważniejsze założenia

  • Fundacja rodzinna będzie wyłączona z obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn.
  • Fundacja rodzinna jako osoba prawna będzie podatnikiem CIT, jednak skorzysta z podmiotowego zwolnienia z podatku dochodowego w zakresie działalności, którą ma prawo prowadzić.
  • Jeżeli fundacja rodzinna będzie chciała prowadzić inną działalność - stawka podatku CIT będzie wynosiła 25%.
  • Zwolnieniu z CIT nie polega tylko wypłata przez fundację rodzinną świadczeń oraz mienia na rzecz beneficjentów, które będą opodatkowane 15% CIT (ewentualnie pod pewnymi warunkami – podatek od przychodów z budynków).
  • Brak daniny solidarnościowej od wypłacanych świadczeń na rzecz beneficjentów.
  • Nabycie przez osoby fizyczne od fundacji rodzinnej świadczeń oraz mienia będzie opodatkowane PIT, w wysokości uzależnionej od stopnia pokrewieństwa beneficjenta z fundatorem
  • Zwolnienie w przypadku fundatora oraz osób bliskich należących do tzw. „grupy zero” w stosunku do fundatora, określonej w ustawie o podatku od spadków i darowizn, tj. małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, albo w przypadku pozostałych osób 15%
  • Zwolniona z PIT będzie część świadczenia oraz mienia nabytego przez fundatora lub osobę należącą do „grupy zero” w stosunku do fundatora, odpowiadająca proporcji właściwej dla tego fundatora, zamieszczonej w spisie majątku sporządzanego przy zakładaniu fundacji rodzinnej.

Sądem rejestrowym dla fundacji rodzinnych zgodnie z art. 4 ust. 2 u.fr. będzie Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.

Jeśli zastanawiacie się Państwo nad skorzystaniem z możliwości jakie oferuje fundacja rodzinna, chcielibyście zasięgnąć porady czy w Waszym przypadku będzie to właściwe rozwiązanie lub już się Państwo na to zdecydowali, jednak potrzebują profesjonalnej pomocy w sporządzeniu odpowiednich dokumentów - zapraszamy do kontaktu. Nasz zespół odpowie na Państwa pytania i przeprowadzi przez cały proces utworzenia fundacji.