Zgodnie z art. 236 ust. 1 i nast. p.u. wierzyciel osobisty upadłego, który chce uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, jeżeli niezbędne jest ustalenie jego wierzytelności, powinien w terminie oznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości zgłosić syndykowi swoją wierzytelność za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe. Termin na dokonanie zgłoszenia wierzytelności wynosi 30 dni i rozpoczyna swój bieg od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości (od dnia 20 lipca 2023 roku), zatem dokonanie bezpłatnego zgłoszenia było możliwe do dnia 19 sierpnia 2023 roku. W przypadku niezgłoszenia wierzytelności kredytobiorca nie będzie uczestnikiem postępowania upadłościowego i nie otrzyma zaspokojenia swojej wierzytelności z majątku banku.
Nie oznacza to jednak, że kredytobiorca nie może dokonać zgłoszenia wierzytelności po upływie 30 dni, bowiem taka możliwość istnieje, jednakże wiąże się to z koniecznością pokrycia zryczałtowanej opłaty (kosztów postępowania upadłościowego wynikłych z tego zgłoszenia), nawet jeśli opóźnienie powstało bez winy kredytobiorcy (art. 235 p.u.).
Zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego wynikłe z takiego zgłoszenia, w wysokości stanowiącej równowartość 15% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego to na dzień sporządzenia niniejszego artykułu, kwota 1010,49 zł. Zgodnie z art. 235 ust. 2 p.u. syndyk zobowiązuje wierzyciela do wpłaty tych kosztów, na rachunek bankowy wskazany przez syndyka w wyznaczonym terminie.
Co powinno zawierać zgłoszenie wierzytelności?
Zgodnie z art. 240 p.u. w zgłoszeniu wierzytelności należy podać:
- imię i nazwisko wierzyciela albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku - inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację oraz firmę, pod którą działa wierzyciel będący przedsiębiorcą, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres oraz NIP, jeżeli wierzyciel ma taki numer;
- określenie wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi oraz wartość wierzytelności niepieniężnej;
- dowody stwierdzające istnienie wierzytelności; jeżeli wierzytelność została uznana w spisie wierzytelności sporządzonym w postępowaniu restrukturyzacyjnym, wystarczające jest powołanie się na tę okoliczność;
- kategorię, do której wierzytelność ma być zaliczona;
- zabezpieczenia związane z wierzytelnością;
- w razie zgłoszenia wierzytelności, w stosunku do której upadły nie jest dłużnikiem osobistym, przedmiot zabezpieczenia, z którego wierzytelność podlega zaspokojeniu;
- stan sprawy, jeżeli co do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe, administracyjne, sądowoadministracyjne lub przed sądem polubownym;
- numer rachunku bankowego wierzyciela, jeżeli wierzyciel posiada taki rachunek.
Nadmienić w tym miejscu należy, że w postępowaniu upadłościowym kredytobiorca będzie mógł dochodzić z masy upadłości odsetek od swojej wierzytelności za okres do dnia ogłoszenia upadłości (art. 92 ust. 1 p.u.).
Procedura zgłoszenia wierzytelności
Samo zgłoszenie wierzytelności na listę wierzytelności nie jest równoznaczne z tym, że roszczenie kredytobiorcy zostanie automatycznie uwzględnione przez syndyka. Zgodnie z art. 243 p.u. syndyk sprawdza, czy zgłoszona wierzytelność znajduje potwierdzenie w księgach rachunkowych lub innych dokumentach upadłego albo we wpisach w księdze wieczystej lub rejestrach, oraz wzywa upadłego do złożenia w zakreślonym terminie oświadczenia, czy wierzytelność uznaje. W przypadku gdy zgłoszona wierzytelność nie znajduje potwierdzenia w księgach rachunkowych lub innych dokumentach upadłego albo we wpisach w księdze wieczystej lub rejestrach, syndyk wzywa wierzyciela do złożenia w terminie tygodnia dokumentów wskazanych w zgłoszeniu wierzytelności pod rygorem odmowy uznania wierzytelności. Termin ten nie podlega przedłużeniu ani przywróceniu. Syndyk może jednak uwzględnić dokumenty złożone po upływie terminu, jeżeli nie spowoduje to opóźnienia w przekazaniu listy sędziemu-komisarzowi.
W przypadku uwzględnienia wierzytelności kredytobiorcy przez syndyka i umieszczenia jej na liście wierzytelności, zgodnie z art. 256 p.u. Bank może w terminie dwóch tygodni od dnia obwieszczenia i złożeniu listy wierzytelności złożyć do sędziego-komisarza sprzeciw co do uznania wierzytelności. Sędzia-komisarz może sprzeciw oddalić albo go uwzględnić i odmówić uznania wierzytelności kredytobiorcy. Na postanowienie w przedmiocie sprzeciwu zażalenie przysługuje upadłemu, syndykowi oraz każdemu z wierzycieli (art. 259 ust. 2 p.u.).
Co dalej z postępowaniem sądowym?
Art. 174 par. 1 pkt 4 k.p.c., stanowi, iż „Sąd zawiesza postępowanie z urzędu: jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości, masy układowej lub masy sanacyjnej i ogłoszono upadłość lub wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe albo ustanowiono zarządcę w postępowaniu restrukturyzacyjnym”. Zatem najpewniej Sądy na podstawie tego przepisu będą zawieszały wszczęte postępowania aż do czasu zakończenia postępowania upadłościowego, które może potrwać nawet kilka lat w zakresie roszczenia o zapłatę.
Zawieszone postępowanie powinno zostać podjęte z chwilą ustalenia osoby pełniącej funkcję syndyka (art. 180 § 1 pkt 5 k.p.c.). Jednakże, zgodnie z art. 145 p.u. postępowanie sądowe, w sprawie wszczętej przeciwko upadłemu przed dniem ogłoszenia upadłości o wierzytelność, która podlega zgłoszeniu do masy upadłości, może być podjęte przeciwko syndykowi tylko w przypadku, gdy w postępowaniu upadłościowym wierzytelność ta po wyczerpaniu trybu określonego ustawą nie zostanie umieszczona na liście wierzytelności.
Powyższe oznacza, że wpływ na sytuację procesową będzie miało wpisanie lub odmowa wpisania wierzytelności kredytobiorcy przez syndyka na listę wierzytelności. W przypadku wyczerpania trybu tworzenia listy i nieujęcia w niej wierzytelności kredytobiorcy, postępowanie sądowe powinno zostać podjęte, zgodnie z art. 145 ust. 1 p.u. w zw. z art. 180 § 1 pkt 5 k.p.c.
Niemniej jednak, w razie zawieszenia postępowania z urzędu przez Sąd, pełnomocnik powinien wnioskować o podjęcie postępowania z udziałem syndyka w zakresie ustalenia nieważności umowny kredytowej na podstawie art. 218 k.p.c., który to przepis umożliwia sądowi wydanie zarządzenia o oddzielnej rozprawie w zakresie roszczenia o ustalenie. Jeżeli Sądy będą skłonne do stosowania takiego rozwiązania, możliwe będzie wydanie przez Sąd wyroku częściowego w zakresie żądania stwierdzenia nieważności umowy, co winno skutkować brakiem możliwości wnoszenia sprzeciwu do wierzytelności kredytobiorcy umieszczonej na liście wierzytelności przez bank (wobec wydania prawomocnego wyroku w zakresie nieważności umowy kredytu). Na ten moment nie jesteśmy jednak w stanie przewidzieć jak sądy będą podchodziły do wyżej wskazanej kwestii, bowiem sytuacja jest rozwojowa. Nie ulega jednak wątpliwościom, że linia orzecznicza w najbliższych miesiącach zobrazuje kierunek działania sądów w sprawach kredytobiorców frankowych.
Oświadczenie o potrąceniu – czy kredytobiorca powinien je składać?
W pierwszej kolejności wskazania wymaga, iż ogłoszenie upadłości banku nie zmienia charakteru wzajemnych roszczeń banku i kredytobiorcy – w przypadku unieważnienia umowy kredytu, kredytobiorca powinien otrzymać od banku wszystko to, co wpłacił na poczet nieważnej umowy, Bank zaś ma roszczenie względem kredytobiorcy o zwrot równowartości udzielonego kredytu. Tym samym, istnieje możliwość potrącenia względem siebie tych dwóch należności.
Stosownie do treści art. 498 k.c. w sytuacji, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
Odnosząc się zaś do przepisów w przedmiocie potrącenia uregulowanych w ustawie prawo upadłościowe, wskazania wymaga, iż art. 93 p.u. stanowi, iż:
„1. Potrącenie wierzytelności upadłego z wierzytelnością wierzyciela jest dopuszczalne, jeżeli obie wierzytelności istniały w dniu ogłoszenia upadłości, chociażby termin wymagalności jednej z nich jeszcze nie nastąpił.
- Do potrącenia przedstawia się całkowitą sumę wierzytelności upadłego, a wierzytelność wierzyciela tylko w wysokości wierzytelności głównej wraz z odsetkami naliczonymi do dnia ogłoszenia upadłości”.
Jednoczenie zgodnie z art. 96 p.u. oświadczenie o potrąceniu składa się nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności (jako załącznik w formularzu udostępnionym w systemie teleinformatycznym). Zgodnie ze stanowiskiem wypracowanym przez Sąd Najwyższy, jeżeli kredytobiorca zgłosi swoją wierzytelność, ale nie złoży oświadczenia o potrąceniu, na dalszym etapie postępowania upadłościowego nie będzie miał prawa podniesienia zarzutu potrącenia (por. wyrok SN z 22 marca 2012 r., sygn. aktV CSK 95/11).
Złożenie oświadczenia o potrąceniu niewątpliwie może przyspieszyć rozpoznawanie zgłoszenia na listę wierzytelności oraz może zapobiec wytoczeniu powództwa przeciwko kredytobiorcy przez syndyka o zwrot udostępnionego kapitału, w związku z czym Kancelaria rekomenduje wraz z dokonaniem zgłoszenia wierzytelności złożyć oświadczenie o potrąceniu wierzytelności Kredytobiorcy z wierzytelnością banku.
Aby wyliczyć wysokość wierzytelności kredytobiorca winien zebrać dowody na wysokość kwot zapłaconych bankowi w toku wykonywania umowy o kredyt: od momentu zawarcia umowy do dnia obecnego. Wysokość spłat można ustalić na podstawie zaświadczenia z banku czy potwierdzeń przelewów. Oczywiście można wykorzystać zaświadczenia, które już zostały wydane przez Bank przed wszczęciem postępowania sądowego.
data dodania: 6 września 2023 r.